Dadka iyo hay’addaha aad la kulmayso
Personer och myndigheter du möter – somaliska
Waxaad la kulmi doontaa dhowr hay’adood iyo dad waaweyn oo badan oo kala duwan kuwaas oo mas'uul ka ah waxyaabo kala duwan oo adiga ku khuseeya. Hay’adduhu waa inay hubiyaa in bulshadu ay u shaqayso si waafaqsan sharciga Iswiidhan. Tusaale ahaan hay'addaha aad xiriir badan la yeelan doonto waxaa ka mid ah Hay'adda laanta socdaalka iyo adeegga bulshada.
Hay’adda laanta socdaalka
Hey'adda laanta socdaalku waxyaabaha ay mas'uulka ka tahay waxaa ka mid ah.
- inay baaraan codsigaga oo ay go'aamiyaan inaad xaq u leedahay magangalyo oo lagu siiyo sharci oggolaansho ah iyo in kale
- inay kuu qabtaan qareen guud oo kaa caawin kara codsigaaga
- in lagu siiyo taageero dhaqaale haddii aanad haysan lacag aad adigu leedahay
- inay go'aamiyaan degmada kaa mas'uulka ah inay ku siiso hoy, dugsi iyo qof kaa mas’uul ah
- inay kaa caawiyaan inaad la xiriirto waalidkaa haddii ay suurtagal tahay
- inay kaa caawiyaan inaad Iswiidhan ka baxdo haddii aan laguu oggolaan inaad halkan joogto.
Waxaad la kulmi doontaa dhowr qof oo kala duwan oo joogo Hay'adda laanta socdaalka. Haddii aad wanaag ku dareemayso inaad la hadasho nin ama naag, waad sheegi kartaa.
Degmada
Degmadu waxyaabaha ay mas'uul tahay waxaa ka mid ah.
- inaad hesho meel aad degto oo kugu habboon adiga iyo baahiyahaaga
- in aad hesho iskuul aad dhigato
- in laguu qabto qof kaa mas’uul ah.
Adeegyada bulshada
Degmo kasta waxaa ku yaala wax la yiraahdo adeegga bulshada. Adeegyada bulshadu waxay u shaqeeyaan si waafaqsan shuruucda ku saabsan sida bulshadu u caawinayso qof kasta oo u baahan taageero. Adeegga bulshada ayaa go'aaminaya meesha aad degi doonto. Dhammaan carruurta keligood timid ee aan lala socon waxaa loo qabtaa qof ay kala xiriiraan adeegga bulshada, oo loo yaqaan xoghayaha adeegga bulsho.
Qofka ilmaha mas’uulka looga dhigo (god man)
Hadii aad ka yar tahay 18 sano oo aad timaado Iswiidhan iyadoo aanay waalidkaa kula socon waxaa laguu qaban doonaa qof kaa mas’uul ah. Lama noolaan doontid qofka kaa mas’uulka ah, laakiin isaga ama iyada ayaa ka mas'uul ah inay kaa caawiyaan dhowr arrimood oo uu waalidkaa haddii kale kuu qaban lahaa.
Qofka kaa mas’uulka ahi waa inuu tusaale ahaan
- kula joogso marka aad la xiriirayso hay'addaha, tusaale ahaan Hay'adda laanta socdaalka ama adeegga bulshada
- ilaalinta xiriirka dugsigaaga
- kaa caawiyo inaad ballan ka qabsato takhtarka, takhtarka ilkaha ama takhtarka cilmi-nafsiga
- ka mas'uul noqdo dhaqaalahaaga haddii aad ka yar tahay 16 sano jir.
Turjubaan
Si adiga iyo shaqaalaha Hay'adda laanta socdaalku aad isu fahantaan, turjubaan ayaa kuu turjumaya waxaa oranaysaan. Turjubaanku wuxuu ku hadli karaa luqadda iswiidhishka iyo luqadda aad ku hadasho labadaba. Waxay noqonaysaa in turjubaanku uu fadhiyo qolka aad fadhidaan, ama wuxuu ku jiraa khadka telefoonka ama waa muuqaal/fiidiyow. Turjubaanku waa inuu turjumaa wax walba oo qolka dhexdiisa laga sheego, oo aanu wax kale sheegin.
Waa muhiim in adiga iyo turjubaanku aad is fahantaan oo aad ku dhiirato in aad wax walba u sheegto marka uu turjubaanku kula joogo. Haddii aadan fahmin turjubaanka, waa inaad sheegtaa. Sidoo kale sheeg haddii adiga iyo turjubaanku aad qaraabo tihiin ama aad si kale isu garanaysaan. Haddii aad doonayso in laguu qabto tarjubaan nin ama naag ah, fadlan wakhti hore sii sheeg.
Qareen guud
Qareen guud waa qof yaqaana sharciyada Iswiidhan. Isaga ama iyada ayaa ku siin doona talooyin ku saabsan sharciga waxaanu qofkaasi kaa caawin doonaa codsigaga magangalyada. Hay'adda laanta socdaalka ayaa kuu qabanaysa qareenka guud, laakiin isagu ama iyadu kama shaqeeyaan Hay'adda laanta socdaalka. Waxaad soo jeedin kartaa haddii aad taqaano qof qareen ah oo aad ku kalsoon tahay, laakiin lama hubo inaad heleyso qofkaa qareenka ah ee aad rabto in laguu qabto Waxa kale oo aad soo sheegaysaa haddii aad jeceshahay inuu qareenku nin ama naag noqdo.
Waajibka sir qarinta
Dhammaan dadka ka shaqeeya Hay'adda laanta socdaalka, degmada iyo daryeelka caafimaadka ama dugsiga waxaa saaran waajibaka sir qarinta. Taas macnaheedu waxay tahay in aan loo ogolayn inay u sheegaan waxa aad u sheegtay iyaga, qof kale oo aan sharci u lahayn inuu ogaado. Dadka ka shaqaynaya kiiskaaga oo keliya ayaa xaq u leh inay ogaadaan waxa aad sheegtay. Turjubaanka iyo qareenka guud ayaa sidoo kale iyagana waxaa saaran waajibka sir qarinta.
Hase yeeshee qofka kaa mas’uulka ah (god man) ma saarna waajibka sir qarintu. Sababtu waxa weeye in qofka kaa ms’uulka ahi uu la mid yahay sida waalid oo kale, waxaanu kala hadli karaa arrimahaaga hay’addo kala duwan.
Dhammaan dadka ay ku waajibtay qarsoodiga sirtu waxay jebin karaan waajibka sir qarinta si ay ula hadlaan qof kale oo weyn oo mas'uul ah haddii ay aaminsan yihiin inaad adigu khatar ku jirto.
